Hayku ustadı Matsuo Başou

"İçinizdə sizə bir şeylər demək istəyən bir işıqmı doğdu,
oturun və yazıya tökün bunu, yoxsa unutmaqdır sonu”
Matsuo Başou

5-7-5 ölçülü üç misralıq yapon hayku şeiri dünyada ən qısa şeirdir. Əvvəllər haykay, hokku, XIX əsrin sonlarından etibrən isə hayku adlanır. Haykay kimi tanınan ədəbi janr renqa adı verilən asılı sətirlərin istifadəsiylə başlamışdır. Haykay janrında əsas götürülən mövzular adi insanların gündəlik yaşam tərziydi və dili də əks olunan səhnələrə görə seçilirdi. Sözügedən janr XVI əsrdə böyük rəğbət qazandığından «haykayşi” adlanan haykay mütəxəssisləri, müəllim və şairlər ortaya çıxmağa başlamışdır. XVII əsrdə haykay mütəxəssisləri köhnə nümunələri də əsas tutaraq yeni istiqamətlər müəyyənləşdirmişlər.

Davamı →

Haruki Murakami: "Qaynadılmış Möcüzələr Diyarı və Dünyanın Sonu"

1985-ci ildə dərc olunmuş «Qaynadılmış Möcüzələr Diyarı və Dünyanın Sonu» romanı, yazıçının «Siçovul Trillogiyası»-dan sonra ədəbiyyat dünyasında haqqında danışılmasına və tanınmasına səbəb olan əsas amillərdəndir. İki fərqli süjet xətti ilə inkişaf edən hadisələr boyunca, yazıçı həm fantastik, həm elmi, həm nağılvari, həm fəlsəfi bir macəra təqdim edir oxucusuna.



Dörd tərəfi sarsılmaz qala divarları ilə əhatəli, təkbuynuzlu atların olduğu bir diyarda, kölgəsi kəsilib alınmış, keçmişi ilə bağlı heçnə xatırlamayan, kəllə sümüklərindən qədim yuxuları oxuyan və hekayənin digər tərəfində dünyanın sonunacan sadəcə bir neçə saatı qalmış baş obraz.

Azərbaycan dilinə hələki tərcümə edilməsə də, oxuyub həzz aldığım və Murakamini daha da çox sevməyimə səbəb olan bu kitabdan bəzi yaddaqalan cümlələri paylaşmaq niyyətindəyəm:


Dərin acılar göz yaşı şəklinə belə çevrilməz.

Əslində, ölümün özündən çox da qorxmurdum, Şekspirin də vaxtilə dediyi kimi, bu il ölsəz, gələn il ölməyəcəksiz. Düşüncə şəklinə görə, həqiqətən də çox sadə bir fikir.

Yorğunluğunun qəlbinə girməyinə izin vermə. Yorğunluq insanın vücuduna hökm edə bilər, amma qəlbin qoy mənimçün qalsın.
Davamı →

Zəhər | Kazuo İşiquro

Bu gün Eddinin böyük qardaşını gördüm. Belini soyuğa verib. Eddi bir neçə həftə öncə bu barədə nəsə demişdi. Onu sahildəki boulinq trekinin yaxınlığında görəndə motosiklet sürməyi öyrənirdi. Xəstələndiyi hiss olunmurdu heç. Bürüncü bədəni olduqca sağlam görünürdü. Görünür, zəhər öz təsirini gec göstərir.

Evə qayıdan kimi həcəmətimi yoxladım. Hər şey yolundaydı. Görəsən, böyük qardaşından yoluxa bilərdimi?

29 iyul
Anam elə bilir, o, telefonla danışanda eşitmirəm onu. Otağımdayamsa, rahatlıqla eşidirəm. Ötən gecə dalbadal “pust, pust, pust” dediyini eşitdim. Qışqırmırdı, amma evdə olmasaydım, səsi aləmi götürəcəkdi. Srağagün çölə çıxmışdı, evə qayıdanda gözünün altı qaralmışdı.
Davamı →

Sərhəddən cənubda, günəşdən qərbdə

Başqalarına arzu təlqin etmək, təxəyyülünü oyatmaq — bunları həyata keçirmək indi mənim növbəmdir. Məndən tələb olunan, bax, budur. Bəlkə də, bu arzu və fantaziyaların enerjiyə ehtiyacı olacaq. Ola bilsin. Ancaq hər halda, varlığım bir məna kəsb edirsə, gücüm çatana qədər bu işi davam etdirməliyəm.

— Mənə yenə əzab verə bilərsən. Bilmirəm, gələn dəfə necə reaksiya verəcəm. Hərçənd, gələn dəfə əzab verən tərəf mən də ola bilərəm. Söz verə bilmərik. Nə sən, nə mən. Ancaq mən hələ də səni sevirəm. Bu qədər. Onu özümə sıxdım, saçlarını sığalladım.
— Yukiko, gəl sabah hər şeyi əvvəldən başlayaq. Öhdəsindən gələrik. İndi artıq gecdir. Səhər yeni gündür. Onda da başlayarıq. Yukiko diqqətlə mənə baxdı və dedi:
— Sən hələ də heç nə soruşmursan.
— Sabah yeni həyata başlayıram. Nə deyirsən?
— Məncə, bu yaxşı fikirdir.
— Üzü güldü.
Davamı →

Royal | Akutaqava Rünoske

Yağışlı bir payız günü İokoqamedə Yamate küçəsiylə iş dalınca gedirdim. Bu rayonda həmin vaxt zəlzələ (Kantoda 1923-cü ildə baş verən dəhşətli zəlzələ nəzərdə tutulur) günlərində olduğu kimi xaos idi. Dəyişən bir şey vardısa, o da evlərin damından qopub düşən şiferlərin və dağılmış kərpic divarların arasında bitən kol-kosdu. Hansısa bir evin xarabalığında mən birdən yarıya qədər divarın qalıqları altında qalan, klavişləri parıldayan royal gördüm. Kol-kosun içindəsə çəhrayı, mavi, qəhvəyi hərflərlə əsərlərin adı yazılan islanmış notlar səpələnmişdi.

Biz o adamla iş haqqında danışdıq. Xoşagələn söhbət deyildi. Tezliklə görüşmək barədə razılaşıb, axşamdan çox keçmiş onun evindən çıxdım.

Xoşbəxtlikdən yağış kəsmişdi. Külləyin qovduğu buludların arasından hərdən Ay görünürdü. Qatara gecikməmək üçün (təbii ki, siqaret çəkmək qadağan edilmiş dövlət dəmiryolunun elektrik qatarı mənə əl vermirdi), çalışırdım bacardıqca bərk gedəm.

Qəfil səslər eşitdim, elə bil kimsə royal çalırdı. Çalmaq yox, daha doğrusu, sanki kimsə klavişlərə toxunurdu. Addımlarımı qeyri-iradi yavaşıdıb, xarabalığa göz gəzdirdim. Ay işığında kol-kosun içindəki həmin royalın klavişlərini gördüm. İns-cins gözə dəymirdi.


Ardı →

Kasıbların aşnası | Yasunari Kavabata

Limon onun özünə lazım bildiyi yeganə naz-nemət idi. Məhz limona görə dərisi hamar, ağappaq görsənir, xüsusi təravət saçırdı. O, meyvəni dörd yerə bölür, bir parçasından tualet suyu — ətirləndirici vasitə hazırlayırdı ki, bu da ona gün ərzində bəs edirdi. Qalan üç dilimi ehmalca papiros kağızına bükürdü ki, qarşıdakı növbəti günlərdə istifadə etsin. Açılan səhərin gözəlliyini də məhz limon suyu ilə sifətini təravətləndirəndə duyardı. Kişidən gizlin bu gün həm də sinəsi ilə budlarına sürtmüşdü ondan.
Kişi onu öpərək ucadan dedi:
— Limon! Deyəsən, sən limon çayında çimmisən. Ey, limon iyi burnuma dəydi, ürəyimdən portağal keçir.


Ardı →